Schrijven

Vorige Entr'acte
Volgende Entr'acte
Terug naar Archief Entr'actes
Terug naar hoofdmenu.

Er is niets beters dan schrijven. Je ontdekt, als je op zekere leeftijd komt, dat gedachten die in je hoofd binnenkomen daaruit spoorloos kunnen verdwijnen, zodat je zelfs na seconden al niet meer kunt zeggen wat het was dat je inviel. Het was iets wat je een interessante gedachte leek, maar die is je nu, stommerik dat je bent, weer ontschoten. Juist zoals je, aankomend voor een of ander in de kelder, daar plotseling staat en vergeten bent wat je hier kwam doen. Schrijvend hou je de dingen vast. Je legt ze vast. Zoals een beeldhouwer zijn vormsensaties bewaart in iets wat hij boetseert. (Trouwens, ook vindt, maar dat is weer een ander punt). Die kun je ook niet navertellen als er geen vorm aan gegeven is. Eigenlijk zou je dus altijd moeten schrijven. Ieder moment, alles wat je doet en denkt en alles wat gebeurt vastleggen op schrift. Dat je er later op terug kunt komen om te zeggen : kijk, hier staat het, zo was dat. Zo wil ik vaak iedere regel opschrijven die ik lees en, bij wijze van spreken, ook iedere gedachte die bij dat schrijven opkomt. Wat je erbij denkt, wat eruit geconcludeerd moet worden. Enzovoort. Zeg niet dat het allemaal onbelangrijke dingen zijn. Dat kun je vooreerst later pas beoordelen en vervolgens is er niks anders beschikbaar in het leven dan zulke dingen.

Wat hierboven staat heb ik gisteravond, min of meer in de vorm die hier staat, gauw gauw opgeschreven vóór het weg was. Uit vrees om me vandaag te moeten afvragen wat het ook al weer was. En vandaag zit ik inderdaad schrijvenderwijs uit te proberen of het wat is. Wat ik schrijf komt nooit op papier met het doel of het idee iets publicabels te maken. Juist zoals ik ook nooit boetseer om een beeld te produceren. Bij het boetseren sta ik naar een vorm te zoeken en af te wachten wat het wordt. Later zal ik wel zien wat er feitelijk ontstaan is. Bij het schrijven niet anders. Het is een gebeurtenis. Je hebt maar af te wachten wat ervan terecht komt.

Over gebeurtenissen gesproken. Een gebeurtenis is iets wat je te beurt valt. Etymologisch hangt het woord samen met o.a. het oudhoogduitse geburida dat 'lot, voorval' betekent. Doordat we bij het schrijven niet tevoren weten wat er op papier komt - je moet beginnen te schrijven om daarachter te komen - hoort iedere geschreven tekst tot datgene wat ons toevalt. Het dichterwoord dat zo veelvuldig op dit aspect wijst als het om gedichten gaat, is eigenlijk een enigszins romantiserende toespitsing van een algemene waarheid op de poëzie. En als een romanschrijver zegt dat het boek zichzelf schrijft, beweert hij hetzelfde. En hij ziet dus twee dingen over het hoofd : dat dat van ieder schrijfsel geldt en dat hij door zijn uitspraak deze algemene waarheid impliciet loochent. Een filosofische fout uit narcisme. Als dit een inzicht mag heten, is het uit schrijven gewonnen.

Jan van Bakel, 13 februari 2002.

janvanbakel.nl

Terug naar boven

Reactie? Bericht: jan.van.bakel@gmail.com.