Terug naar hoofdmenu
Vorige Entr'acte
Volgende Entr'acte
Archief Entr'actes
Moedige daad van de redactie van de NRC om in strijd met de keiharde spellingswetten van ons
tijdsgewricht het woord Secondestrijd te gebruiken en nog wel in een titel.
Of is dat nou weer net vólgens de regels? Laat maar zitten. Het gaat mij om iets anders.
George Beekman bespreekt een belangrijke theoretische en praktische kwestie waarin
"deze week" door speciaal beraad in de Verenigde Naties een oplossing moet worden gebracht:
de aanpassing van de wettelijke tijd in computers aan de draaiing van de aarde.
Doordat die draaiing onregelmatig verloopt moeten de computers worden bijgesteld.
Op 31 december staat er weer een nieuwe seconde gepland die moet worden toegevoegd om
de zaken gelijklopend te houden. Of te krijgen. Maar, schrijft Beekman, "Computersystemen
weten geen raad met een minuut van 61 seconden. In 1996 crashten de computers van
Associated Press Radio door de inlas van een schrikkelseconde en in 1997 raakte
het Russische Glonass-systeem voor satellietnavigaties er twintig uur lang door
buiten gebruik" (NRC 10-11-05, 10).
Na zo'n volzin val ik in gepeins. U moet weten, mijn machine heeft
er zelfs geen moeite mee als ik hem met een compleet jáar bedrieg. En als het aankomt op de
kleine tijdspannes: ik kan hem ook rustig één seconde extra geven of afnemen.
Dus wat gebeurt er toch bij AP en bij Glonass? George Beekman is zo'n geleerde man, dus
waarom legt hij nou juist deze dingetjes niet uit? Als het om neuropsychologie zou gaan,
dat kan moeilijkheden leveren. Maar een computer is toch typisch het enige apparaat
waar alles tot op de digit en de tijdsprongeenheid kan worden aangewezen en besproken?
Iedereen moet toch weten dat iedere gebeurtenis in zo'n machien precies en precies kan
worden verklaard uit iets anders? Daar is toch geen toeval bij? Het kan wel moeilijk
zijn misschien, maar een geleerde moet zoiets niet opschrijven als hij 't zelf niet precies
begrijpt. Toen die crash in 1996 gebeurde, moeten ze iets met die machine gedaan hebben.
Dat staat er ook: "de inlas van een schrikkelseconde". Wat kan dat geweest zijn?
Als je zou proberen de klok op een zeer bepaald moment zelf zijn minutenwijzer pas na 61 seconden
te laten verplaatsen, dan gaat dat natuurlijk niet. Die wijzer wordt zelf bestuurd door de "klok",
dus je zou dat instrument (gewoon een stukje sofware) moeten leren zich op dat en dat moment
eventjes, één seconde lang in te houden. Dat lijkt moeilijk. Zeker is er een groot stuk
ad-hoc programma voor nodig. En hoe kun je de software aangeven op welk moment het moet
gebeuren? Op welke klok moet die daarvoor kijken?
Maar het kan wel met de hand. Bij mijn machine gaat dat makkelijk. Ik zet hem één seconde terug en er
gebeurt niets geks. Of zou George Beekman bedoelen dat ze weliswaar de klok van de machine
gewoon één seconde hebben omgezet, maar dat toen een of ander programma zo gek begon te doen
dat de computer crashte? Wat is dat dan voor een programma? Kennelijk eentje dat niet
alleen naar de klok van de machine kan "kijken", maar dat bovendien zelf ook een klok "is":
het stelt vast dat de computer waar het op draait een "fout" maakt. Maar als het zo wijs is,
dan heeft de programmeur die het gemaakt heeft kennelijk rekening gehouden met de mogelijkheid
dat zijn operating system de fout ingaat. En als die programmeur zo slim was, waarom dan
niet een manier ingebouwd om de gebruiker netjes een boodschap te geven: "There is something rotten
in this machine. Please take that bloody second away". Of noemt Beekman dat ook een crash?
Maar wacht eens even, dat kan allemaal helemaal niet. Zo'n autonome tijdscontrole door de
software kan niet werken, omdat software pas actief wordt als de machine wordt aangezet.
Hij kan niet weten hoelang hij heeft stilgestaan.
Pas als hij is aangezet kan hij met zijn precieze werk beginnen en de tijd van de
computer is vanaf dan het uitgangspunt.
Ofwel heeft de gebruiker, eventueel na een vraag vanuit de sofware, de echte tijd ingetikt.
De software is dus nooit de baas over de tijd en de ingelaste "schrikkelseconde" is zelfs
op het niveau van de software ondefinieerbaar. Dus crashen kan niet.
En een jaar later in Rusland? Daar raakte
het Russische Glonass-systeem voor satellietnavigaties er twintig uur lang door
buiten gebruik. Dat is een nog veel onbegrijpelijker situatie dan bij die
Amerikanen. De Russische computer heeft zichzelf van louter verwarring stilgezet, is enige
tijd in een reflectueuze toestand geraakt, maar is na 20 uur tot zichzelf gekomen en heeft
zijn werk vervolgd. Of wat anders? Is hij gerepareerd? Wat hebben ze gedaan dat hij ineens
weer wel raad wist?
Als Beekman het snapt moet hij het uitleggen. In het andere geval ... Ik schrijf het niet op,
want verder is het altijd een nette man. Ik hoop niet dat hij zit te wachten of
alles duidelijk wil worden als de Verenigde Naties zich hebben uitgesproken.
Jan van Bakel, 11 november 2005
janvanbakel.nl
Reactie? Bericht: jan.van.bakel@gmail.com.
Terug naar boven
