Jan van Bakel.


Opgelegd pandoer

Vorige Entr'acte
Volgende Entr'acte
Terug naar Archief Entr'actes
Terug naar hoofdmenu.

Nergens ben ik een precieze filologische analyse tegengekomen van de tekst van de japanse keizer waarin hij tegenover Wim Kok zijn spijt betuigde over wat Japan ons in de oorlog heeft aangedaan. Treurnis, spijt, excuus? Je weet maar niet of die woorden een japans equivalent hebben. Misschien staat het daar met die begrippen wel net als met die omtrent sneeuw in het Eskimoos. Toch moet iemand aan de minsterpresident hebben uitgelegd dat er woorden zouden worden gekozen die de lange reis rechtvaardigden. Hoe is dat toegegaan? Met het mea culpa van de paus ligt het allemaal wat makkelijker. Een stukje uit de vertaling:

    Heb medelijden met uw zondige zonen en aanvaard ons voornemen om de waarheid te zoeken en te verspreiden met de beminnelijkheid van de barmhartigheid, goed wetend dat de waarheid alleen kan worden opgelegd krachtens de waarheid zelf.
Thuis zoeken en daarna op pad om te verspreiden. Niet langer zoals dat vroeger toeging maar nu met de beminnelijkheid van de barmhartigheid. Is dat met de beminnelijkheid die we al zo goed kennen van de vermaarde barmhartigheid? Of eerder: die beminnelijke barmhartigheid? Beminnelijk, allez, maar erbarming en barmhartigheid zijn de deugden van de macht. Ga maar eens na of u zulke gevoelens ooit tegenover uw jongste kind of uw oudste zoon hebt gekoesterd. Beminnelijker dus. Maar de waarheid in elk geval wel opleggen. Wat moet ik me daarbij voorstellen? Is dat iets anders dan kijken of ik snap wat ze zeggen en dan inzie dat het klopt? Hoe luidt eigenlijk de oorspronkelijke tekst? Zo:
    Signore, Dio di tutti gli uomini,
    in certe epoche della storia
    i cristiani hanno talvolta accondisceso a metodi di intolleranza
    e non hanno seguito il grande comandamento dell'amore,
    deturpando così il volto della Chiesa, tua Sposa.
    Abbi misericordia dei tuoi figli peccatori
    e accogli il nostro proposito
    di cercare e promuovere la verità nella dolcezza della carità,
    ben sapendo che la verità
    non si impone che in virtù della stessa verità.
    Per Cristo nostro Signore.

Hier dus geen spoor van barmhartigheid ("misericordia") maar slechts dolcezza della carità, "zoetheid der liefde", hoewel de woordenboeken toch ook voor dit woord, en wel als eerste, de betekenis "barmhartigheid" geven. Ook de spaanse vertaling zegt la dulzura de la caridad. Zijn wij met z'n allen dan op grote schaal roomser dan de paus? Nog frappanter zijn de verschillen bij dat kan worden opgelegd van de Nederlandse vertaling. Daarbij begrijp ik "door ons". In zowel het spaans als het italiaans wordt van de waarheid gezegd dat ze non si impone che ("zich niet oplegt tenzij") of spaans sólo se impone con ("zich slechts oplegt door middel van") en dat is natuurlijk ook veel christelijker dan wat er in het nederlands staat. Het maakt trouwens ook nog wel enig verschil of je nella vertaalt met "in" in plaats van met "met".

Peter Nissen in dezelfde krant, hoogleraar kerkgeschiedenis in Nijmegen, probeert er natuurlijk het beste van te maken, maar bij hem blijft de aap ook niet helemaal in de mouw:

    Wie het document Herinnering en verzoening serieus neemt, zal moeten erkennen dat ook in de kerk van Rome de absolute waarheidsclaim plaats zal moeten maken voor een bescheiden zoeken naar waarheid in de hermeneutiek van de historische ervaring.
Oei, niet niks dus. En over het beminnelijk en barmhartig verspreiden spreken we dan later wel.

Jan van Bakel, 14 maart 2000
janvanbakel.nl

Terug naar boven

Reactie? Bericht: jan.van.bakel@gmail.com.