Would-Be-Nederlands

Vorige Entr'acte
Volgende Entr'acte
Terug naar Archief Entr'actes
Terug naar hoofdmenu.

Wat ik nog wel zou willen meemaken is dat iemand een pracht van een dissertatie schrijft over het Would-Be-Nederlands. Wat dat is? Dat is een beetje moeilijk om uitleggen, zegt de Vlaming. Het is in elk geval Nederlands dat afwijkt van hoe het hoort. Hoe het hoort? zegt u. Zijn wij dan niet allemaal samen mensen die gebruik maken van onze aangeboren creativiteit, waarvoor we tegenover niemand verantwoording hoeven af te leggen en die de dames en heren taalkundigen maar hebben te beschrijven, nauwkeurig en met veel waardering voor wat we nou weer bedacht hebben? Inderdaad, gelijk hebt u. Zo hoort dat tot het politiek correcte gedachtegoed. Het beginsel is maar één keer op schandelijke wijze gebruskeerd, namelijk toen onze intuities werden verkracht door het bevel om voortaan vlaggenschip en ruggengraat en weet ik veel wat allemaal nog meer te schrijven. Dat hoort - en zo zijn we bij ons onderwerp - ook tot het Would-Be-Nederlands, maar dan niet bij de kranteredacteuren (tussen haakjes: dat zijn redacteuren van 'n krant - niks meervoud -) maar bij de geleerde comissieleden zelf. Ja, zeggen ze, jullie moeten die gedachte aan dat meervoud uit het hoofd zetten, maar ze vergeten dan even gemakshalve dat juist die gedachte heeft gezorgd voor de uitzondering koninginnefeest. De aap uit de mouw. Would-Be-Nederlands is het niet wanneer je in een bus iemand hoort spreken over een runderfoto en over een peesmeter. Iedereen mag fouten maken. Maar het kwaad begint bij het Would-Be, ik bedoel stommiteiten die alleen maar zo genoemd mogen worden omdat ze op waan berusten. En wat is waan? Het beter menen te weten en door de mand vallen. IJdele pretentie.

IJdele pretentie hoor je meestal klinken op de secundaire TV-zenders. Zoals dat Nederlands ronkt van die gloedvolle aankondigingen van wat volgende week donderdag hier te zien zal zijn. Of die eindeloze presentaties van altijd weer nieuwe buikplooi- en beenbreek-instrumenten, op unieke toon ondersteund door het meest gedesinfecteerde ingeblikte toneelnederlands dat er maar op de markt komt. En gelabeld met de waarmerken van Would-Be-Nederlands bij uitstek: assimilaties van stem van het type uiDZonderlijk. En daarin staan ze niet alleen, want ook op de reguliere zenders is het volop te beluisteren, zowel bij de weer- als bij de sport- als bij de nieuwsberichten: perioden meD Zon, oB Zaterdag, meD Vitesse. Meestal zijn het presentatoren die het nog niet gemaakt hebben, lijkt me; Mart Smeets heb ik er nog niet op betrapt. Maar zelfs Theo Reitsma doet eraan mee als hij de tijden en afstanden bij de atletiek meldt: 6-3-en Zeventig naast netjes sestig meter horden (22-1-00). Dit is natuurlijk een bijzonder geval, maar het is van hetzelfde type. Tom Egbers hoorde ik zeggen gaaD Zeker naar .. en Toin van Peperstrate oB Voorsprong. RTL4 bakte zelfs in een reclame oB Zoon … apparaat en Bergen oB Zoom heb ik ook al gehoord. Ook bij het NOS-journaal worstelt men vaak met de telwoorden feertig, fijftig, sestig en seventig terwijl het nieuwe uitspraakwoordenboek van het Nederlands het toch allemaal duidelijk goed instrueert. En waarom is dat nou Would-Be-Nederlands? Omdat die kwalijke uitspraak niet "ongewild" kan ontstaan en er dus iemand achter moet zitten die de regels in deze kwesties niet kent en die niettemin hoog van de toren blaast: denk erom dat je niet die onzuivere f's en s'en laat horen. Waanwijsheid dus.

Jan van Bakel, 7 juli 2000.

janvanbakel.nl

Terug naar boven

Reactie? Bericht: jan.van.bakel@gmail.com.