Onheilig weten

Vorige Entr'acte
Volgende Entr'acte
Terug naar Archief Entr'actes
Terug naar hoofdmenu.

De Britse siamese tweeling mag worden gescheiden zegt de nieuwslezer van de TV. De ouders hebben zich neergelegd bij de rechterlijke uitspraak. De krant zegt dat de rechters concludeerden dat de tweeling moest worden gescheiden. Een subtiel verschil. Hoewel, subtiel? De kop zegt keihard De ouder wikt, de dokter beschikt. De zaak is zo eenvoudig, zegt kinderarts Willem Fetter van het VU-ziekenhuis op de vraag wie er beslist. De dokter natuurlijk. Die weet wat in het belang van de patient is en die hoeft hij heus niks te vragen. Hij denkt er soms wel lang over na en heeft ook wel zijn twijfels. Bij zijn afwegingen houdt hij rekening met vroegere ervaringen, waarbij hij zich afvraagt: had ik het toen of toen wel bij het goede eind? Hij ligt er ook wel eens van wakker, maar smorgens denkt hij dan weer Natuurlijk heb je gelijk, eikel. Denk niet dat ik het verzin. Het staat allemaal in de krant (NRC 28 sept 2000).

Wat zo angstaanjagend is als je dat alles leest is dat die dokters geen schijn van onzekerheid kennen en dat ze zich geen seconde afvragen of het werkelijk zo simpel is dat zij dat allemaal maar kunnen beslissen vanuit hun witte jas en hun medische techniek. Ze horen natuurlijk wel eens dat de ouderlijke verantwoordelijkheid een zware zaak is, maar zij redeneren niet uit zoiets onzakelijks als het geweten. Ze hebben de onzalige aanmatiging te denken dat het succes van het vak en hun technische almacht argumenten leveren van hogere orde. Of liever: ze maken die afweging niet eens, eenvoudig omdat ze het verschil niet kennen tussen moraliteit en wetenschappelijk inzicht. En om wat die ouders in hun domheid mogen denken kun je trouwens makkelijk genoeg heen. Je laat ze gewoon, eventueel voor eventjes maar, uit de ouderlijke macht ontzetten. Dan hebben ze er later ook geen last meer van dat er iets gebeurd is wat ze niet wilden, want ze waren gewoon niet verantwoordelijk. Makkelijk toch? Bij zoiets is natuurlijk de rechter nodig, maar dat is geen probleem. Het is allemaal keurig bij wet geregeld. Ook de rechter en de hele formele inrichting van onze maatschappij staan aan de kant van de dokter. Natuurlijk heb je gelijk, eikel.

Ook in Engeland liepen de dokters naar de rechter. Vastbesloten om andermaal de moraliteit te onderwepen aan techniek en wetenschap, maar te dom om dat te beseffen. Het is volkomen duidelijk hoe de zaak in elkaar zit. De ouders komen in hun moeilijke situatie bij de dokter terecht, of ze nou willen of niet. En als die uitlegt hoe de levenskansen liggen en wat de techniek vermag, komen zij, alles overwegende en op grond van hun overtuiging dat er zaken zijn die met terughouding moeten worden benaderd, in overgave aan de loop der dingen, tot de slotsom dat men niet zou moeten trachten de tweeling te scheiden. Omdat er zaken zijn die men niet, met hoogmoed en zelfoverschatting wellicht, actief naar eigen hand moet zetten, is dat thans volgens hun diepe overtuiging en moraal het juiste standpunt. Een moreel oordeel dat in een ander vlak ligt, in een volkomen ander referentiekader dan de argumentatie van de dokters en onze wetten. Ze wisten alles wat aangevoerd kon worden vanuit de medische hoek. Juist omdat ze dat allemaal zo goed wisten kwamen zij tot hun conclusie. Zonder twijfel hing dat samen met hun geloof in God maar er zijn allerlei filosofieën die tot hetzelfde resultaat kunnen voeren. De godsdienstige achtergrond is in beginsel niet aan de orde. Wanneer ze hun mening uitspreken en zich verzetten lopen die dokters naar de rechter. En dat is nou precies het moment waarop hun gebrek aan inzicht zich openbaart. Als ze al niet handelen uit frustratie komt het voort uit hun eigengereide mening over hun gelijk, het belang van het kind en dat alles zonder een overwegend respect voor de opvattingen van de ouders die in de situatie geboden is. De rechter op zijn beurt weet absoluut niet hoe hij zich moet wentelen en keren, De krant schrijft Het beroepshof oordeelde (..) dat een operatie met de dood van Mary als gevolg wettig was, omdat nietsdoen zou inhouden dat artsen actief meewerken aan de onnodige dood van Jodie (NRC 29 sept 2000). Hoger beroep tegen zulke onzin zal wel niet mogelijk zijn.

Natuurlijk kunnen de media het niet laten om maar weer eens te verwijzen naar mensen die hun kinderen niet willen laten inenten. Ook zo'n zaak waar de dokters het beter weten. Maar het zou ze moeten voeren tot eindelijk eens een gedegen analyse van de verhouding tussen autonome mensen met hun moraliteit en de inrichting van de maatschappij die aan zulke onderdanen een broertje dood heeft. Ongewenste inenting is zeker even erg als ongewenst DNA-onderzoek. Wie zulke regels schendt moet zijn tong afbijten als hij weer eens klaagt over de allerwege vervagende normen.

Jan van Bakel, 30 september 2000
janvanbakel.nl

Terug naar boven

Reactie? Bericht: jan.van.bakel@gmail.com.