Wat is "In ze' wezen" in wezen?

Vorige Entr'acte
Volgende Entr'acte
Terug naar Archief Entr'actes
Terug naar hoofdmenu.

Wanneer was dat nou dat mijn moeder zei: Kom, ge moet 'm in ze' wezen laote...? Eigenlijk heb ik het nooit begrepen. En vandaag zoek ik het op in het WNT om te zien of daar het raadsel wordt opgelost. Daar wordt heel abstract gezegd: Iets in wezen laten, iets laten bestaan, laten voortbestaan; iets laten in den staat waarin het verkeert, intact laten. (...) Item op den selven 13 dach Meerte ..., so sonden de calvinisten commissarissen aen de goevernuers van der stat, oft sij het stathuijs metter minnen wilden overgheven, oft niet, belovende alle rechten en wetten in wesen te laten. En verder gaat het nog over in wezen brengen, maar dat gebruik kende het Nuenens niet. Het eerste trouwens eigenlijk ook niet, want ik heb het nooit anders horen toepassen dan samen met het bezittelijk voornaamwoord ze' en in relatie tot personen. En het betekende niet dat je die in het bestaan moest laten, dus niet uit de weg ruimen of zo, maar iets anders. Ik verstond het altijd als een goede raad: laat 'm nou maar, val hem maar niet lastig. Het betekende eigenlijk niet iets wat je daar gemakkelijk bij kunt denken: hij is nou eenmaal niet wijzer. Of: wees maar de wijste en daar moet je maar beter boven staan. Dat was het niet. Degene die je in ze' wezen moest laten moest weliswaar aan zichzelf overgelaten worden, ontzien, niet nog meer of nadrukkelijker benaderd, maar niet omdat hij kwade eigenschappen had. Die had hij misschien wel maar: niet daarom. Hij moest integendeel gerespecteerd worden. Je moest niet alles willen begrijpen wat er in hem omging. Laat hem nou maar in zijn wezen. Mijn moeder haalde als het ware de ergernis uit je hart, ze nam deel aan je onmacht. Ik denk achteraf dat er sprake was van een zeer principieel standpunt van afstandelijkheid en tegelijk respect voor de eigenwettigheid van een menselijke persoon. Het was kennelijk niet zo dat er sprake was van misdraging waartegen mijn moeder eventueel zou optreden als het de spuigaten uitliep. Misschien was er wel misdraging, maar ook voor mijn moeder zelf gold in zo'n geval dat je hem beter in zijn wezen kon laten. Je moest het maar verdragen.

U zult zeggen: wat sta je toch te zeuren om niks. Zo'n indruk wordt wel gewekt door iets dat werkelijk niet veel meer is dan een filosofisch wolkje. Maar het heeft wel altijd door mijn hoofd gespookt. Omdat het zo indruist tegen de meer voordehandliggende levensopvatting die zegt, dat je niet alles over je kant moet laten gaan, dat iemand zo maar niet alles kan doen wat hij wil en dat hij met jou rekening heeft te houden. Ik geloof, dat die filosofie vreemd was aan het gewone Brabantse volkje waar ik vandaan kom. Dat denkt: verdraag het liever. Dat heb ik altijd zeer respectabel gevonden ook al ligt het dan dicht bij de godsdient die de mensen eeuwen lang heeft onderdrukt. Maar als mijn vader zei: ge moet alles verdragen ter ere Gods - en trouwens ook wel: ik verdraag alles ter ere Gods - dan was dat toch weer een deur verder.

Jan van Bakel, 24 november 2000.

janvanbakel.nl

Terug naar boven

Reactie? Bericht: jan.van.bakel@gmail.com.