Politiek

Vorige Entr'acte
Volgende Entr'acte
Terug naar Archief Entr'actes
Terug naar hoofdmenu.

En politiek is natuurlijk niet te verenigen met de autonomie van de individuele mens met betrekking tot zichzelf. Ik zet een opgevatte gedachte maar even voort. Natuurlijk niet omdat ik zou menen dat u dat allemaal niet evengoed zou weten als ik, maar eerder om voor mezelf de dingen op een rijtje te zetten. Het is wel al tientallen jaren zo dat ik niet deelneem aan stemmingen in land, provincie of gemeente. Dat heeft als achtergrond wat ik denk over de vereniging van politiek en menselijke autonomie. Dus enigszins weet ik al wel wat langer hoe het - volgens mijn bescheiden mening - in elkaar steekt. Maar schrijf je het op dan wordt het pas naar buiten toe waar. Ik vermoed dat een Entr'acte te kort zal zijn om alles wat hierbij van belang is duidelijk en afdoende te formuleren. Maar pogen zal ik het toch. Bezig te schrijven, zoals ik nu ben, wacht ik maar af of het iets wordt. Misschien weer één van die vele stukjes die in zichzelf, of in mijzelf, zijn blijven steken.

De politiek is niet alleen een verwerpelijke zaak omdat ze de menselijke autonomie bedreigt. Dat is ook van gewicht, misschien van het meeste gewicht en ik kom er nog op. Maar ook omdat ze als alle menselijk handelen alle nadelen van deszelfs beperkingen meesleept. Een beperking van het handelen, dus gewoon van alles wat je doet - fotografeerbaar, filmbaar, audio-reproduceerbaar - is dat het historisch een al spoedig onherroepelijke staat aanneemt welke, zoals de ervaring uitwijst, vroeger of later wordt gekritiseerd, betreurd en afgekeurd, het eerst van alle door de steller zelf van die handeling. Ik bedoel niet de handelingen die tot de lichamelijke automatismen behoren, zoals met een voetbeweging je lichamelijk evenwicht beschermen, of het wrijven in je linkeroog als daar iets mis is. Dat zijn dingen die de honden ook doen. Er zou lang en breed over gesproken moeten worden waar of zulke handelingen onderscheiden zijn van de daden waarvoor iemand verantwoordelijkheid kan nemen. Maar die in het bijzonder bedoel ik hier. Dat zijn juist de dingen die je je jaren later herinnert als pijnlijke domheden die zoveel leed hebben veroorzaakt. Zulke nadelen kleven ook aan de politiek, maar het is daar allemaal nog heel wat erger dan bij het persoonlijk handelen van een individu. Zij neemt besluiten over een hele bevolking en door haar grotere bereik is de voorbarigheid van het besluit zoveel groter en rampzaliger. Denk eens als Neelie Smit inderdaad die grote bocht uit de Waal bij Nijmegen had gehaald. We zouden het nu zo ongeveer vergelijken met de bom op Hiroshima.

Verwerpelijk is de politiek ook omdat ze de minderheid van het land iets aandoet wat die minderheid niet wil. Haar excuus is alleen : er moet toch geregeerd worden. En misschien is dat helaas zo. Maar in elk geval niet voor mijn rekening. Meestal doet de politiek iets wat voor hetzelfde geld en met vergelijkbare ellende ook anders gedaan had kunnen worden. Dus dan komt het er niet zoveel op aan. Maar soms is dat anders. Dan komen later die verhalen : als de neus van Cleopatra eens wat groter was geweest; als Hitler eens gesneuveld was in de eerste wereldoorlog, als mijn vader en moeder die avond van mijn grondlegging eens teveel slaap hadden gehad. Dat laatste raakt de politiek in zoverre het dit stukje raakt. Maar soms grijpt zij diep in het leven van de enkeling, die gebruskeerd wordt in zijn menselijke autonomie. Hij wordt gedwongen tot dingen die daarmee in strijd zijn. Hij mag niet sterven zoals en wanneer hij dat wenst - althans niet met ondersteuning van bevoegde ziekenverzorgers - zonder dat een eigenwijze bemoeizuchtige instantie van de overheid zich erin mengt en mee bemoeit. En toch, zegt men, moet de politiek uitspraken doen die op zulke punten de ene of de andere helft van de bevolking in haar menselijke waardigheid beledigen. Ja, zegt men, er moet toch geregeerd worden, maar ik zeg : niet voor mijn rekening.

Ik besef heel goed dat op het vlak van de politiek maar op één wijze ooit serieus naar een oplossing voor dit probleem is gezocht. Dat was en is in de anarchie. Maar die is, door de loop van de geschiedenis, helaas ondenkbaar geworden tenzij als een extreem politiek model. En ook daarvan denk ik liever : niet voor mijn rekening.

Politiek is uiteraard mensonterend en mensonwaardig.

Jan van Bakel, 4 juni 2001.
janvanbakel.nl

Terug naar boven

Reactie? Bericht: jan.van.bakel@gmail.com.