Terug naar hoofdmenu
Vorige Entr'acte
Volgende Entr'acte
Archief Entr'actes
Als je iemand vraagt wat een dader is, loop je de kans dat het antwoord luidt:
"iemand die iets gedaan heeft". En dat is fout. Omdat we allemaal wel iets gedaan
hebben zouden we allemaal dader zijn en dat gaat niet op. Het antwoord moet luiden
"iemand die iets bepaalds gedaan heeft". Binnen de horizon van een actuele wereld
waarover de discussie gaat moet iets bepaalds aan de orde zijn wat "gedaan" kan
worden en waar dus een dader bij past; en waaromtrent beweerd wordt dat deze of gene
daarvan de "dader" is. Het komt iedereen toe om uitspraken over zoiets te doen.
Zulke uitspraken kunnen door anderen onjuist geacht worden, zodat weer het oordeel kan
vallen dat er door iemand gelogen wordt enzovoort. De werkelijkheid waar het over
gaat is in vele gevallen geen theoretische grootheid maar een keiharde feitelijkheid,
maar dat betekent niet dat we allemaal hetzelfde hebben gezien of menen te moeten
concluderen. Strikt genomen hebben we omtrent die feitelijkheid niets anders dan
onreproduceerbare herinneringen en geheugenbeelden en zekerheid in strikte zin
bestaat niet. "Dader" zou je dus nooit mogen zeggen. Je zou moeten kiezen voor
"vermoedelijke dader", "vermeende dader" als het voor niemand helemaal helder
is geworden wat er precies is voorgevallen. Sommige mensen, die misschien niet zelf
gestudeerd hebben maar daarover toch wel eens ooit iets hebben gehoord, zeggen
dat je niet mag zeggen "de moordenaar van Van Gogh". Vandaag hoorde ik weer iemand
in de radio die zoiets in het midden bracht over iets waar we toch werkelijk geen
verschil van mening over hebben.
Als we strikt willen zijn moeten we zeggen: "een dader is degene die door de spreker
van het moment beschouwd wordt als de uitvoerder van een bepaalde handeling".
Je mag wel zeggen, als daar gronden voor zijn, dat hij liegt of zijn verstand niet goed gebruikt
of niet uit zijn doppen heeft gekeken. Maar je mag niet zeggen dat dat woord niet
gebruikt mag worden vooraleer iemand anders zekerheid heeft geschaft. Zekerheid
is zelf een relatieve grootheid. Wie een uitspraak doet over de werkelijkheid
doet nooit iets meer dan zijn eigen mening geven over die onreproduceerbare
schimmigheid die het verleden is. Zeggen dat iemand Mohammed B. niet de moordenaar
van Van Gogh mag noemen - het is maar een voorbeeld - is inbreuk maken op de
vrijheid van meningsuiting. Weten we dat niet zeker? Natuurlijk niet, want we
weten niets zeker. Natuurlijk wel, want er is gewoonweg niemand die er een
andere mening op nahoudt. En is die er wel, dan mag hij ook zijn mening geven.
Vaderlandse koudwatervrees dus.
Jan van Bakel, 16 april 2005
janvanbakel.nl
Reactie? Bericht: jan.van.bakel@gmail.com.
Terug naar boven
