Terug naar hoofdmenu
Vorige Entr'acte
Volgende Entr'acte
Archief Entr'actes
Wat ik graag wel eens zou willen weten is wat neurofilosofie is. Vroeger heb ik al eens
geprobeerd de bedrijvigheid van een sportfilosoof te situeren binnen het menselijk
bedrijf, maar dit is andere koek. Ja, zult u zeggen, neurofilosofie, dat moet je
vragen aan Machiel Keestra, die heeft dat als beroep. Wat zeg ik - u dus - die verdient
daarmee de kost aan de universiteit van Amsterdam. Zie maar de NRC (O&D 15) van
paaszaterdag-paaszondag. Ik moet zeggen dat hij niet de eerste is die mij heeft wakkergemaakt.
Eigenlijk begon het al met dat stukje over Filosofie is een reactie op
de popcultuur in die krant een tijdje terug,
waar iemand mij hogelijk verontrustte met een uitlating die de indruk wekte dat
filosofie iets was (is) als wetenschap. Daar stond immers te lezen het volgende, en ik
zal het maar letterlijk citeren: "Inzichten van oude denkers zijn allang door de
wetenschap weerlegd maar laten wel zien hoe de mensen millennialang met dezelfde dilemma's hebben
geworsteld" (Maarten Huygen, NRC 8-4-2006 O&D 17). Wat heeft dat ene te maken met het
andere? Dat zowel hier als daar bij mij de indruk wordt gewekt dat de filosofie
tot de wetenschap behoort. Kijk, het een of het ander. Ofwel de filosofie is een
wetenschap, en dan moet je even zeggen welk deel van de waarneembare
werkelijkheid haar object van onderzoek is, welke
hypotheses over die werkelijkheid worden gemaakt en met welke empirische technieken
die hypotheses worden getoetst, dat betekent al of niet verworpen.
Ofwel het is geen wetenschap en dan is het uitgesloten dat welk van haar uitspraken
ook ooit door een wetenschap - in de zojuist bedoelde en enig zinvolle zin -
zal of kan worden weerlegd. En, om met Keestra te vervolgen: als hij zich wenst bezig te
houden met wetenschap, wat natuurlijk voorlopig toch nog min of meer als wenselijk
moet worden beschouwd aan een universiteit, wat doet hij dan in de filosofie?
En wat bedoelt hij dan met de mensen zand in de ogen te strooien door zijn wijsbegeerte,
die hij er natuurlijk best naast kan beoefenen, op hoogst aanvechtbare wijze
te vermengen met zijn neurologie? Waardoor vanzelfsprekend zowel die wijsbegeerte als
die wetenschap in het gedrang moet komen. Zoiets zou voor een slechte verstaander van
zaken misschien passabel lijken, zelfs zonder dat de neiging opkomt om de voorstellingen
eens grondig te willen doorzien, omdat hij opereert in een Instituut voor
Interdisciplinaire studies. Interdisciplinair kan niet zijn tussen een discipline en iets
anders, maar moet gaan over iets van minstens twee disciplines. En laat ik er ten
overvloede - want het is al geïmpliceerd is het voorgaande - aan toevoegen: de wijsbegeerte
kan niet in dezelfde zin als enige wetenschap een discipline genoemd worden.
Een discipline volgt bepaalde wegen, patronen en werkwijzen en heeft betrekking op
iets objectiefs. En dat kan van geen wijsbegeerte gezegd worden. Gaat de wijsbegeerte
dan nergens over of hoort datgene waarover ze gaat niet tot de werkelijkheid?
Het eerste zou ik niet wagen te stellen, want zij gaat minstens over het verschijnsel mens
en over hoe de mens de duisternis die ligt over zijn eigen zijn en wezen zou kunnen
verhelderen. Maar het tweede is zonder meer het geval. Wat de mens in de wijsbegeerte
zou kunnen verhelderen over wat ik noemde is niet een deel of aspect van zijn
waarneembare werkelijkheid maar eerder, typisch, de achtergrond van dat alles.
Als wijsbegeerte geen metafysiek is, dan is zij ongestructureerd, ongefundeerd, ja
zelfs oninteressant gepraat - gebazel moet je dan natuurlijk zeggen - over dingen die
vragen om een serieuze wetenschappelijke benadering. Dan hoort ze tot de dingen die
niet waarheid zijn uit zichzelf maar uit een boekje. Je kunt het navragen en controleren.
Gewoon overbodige dingen dus, die eenmaal door de wetenschap zullen worden weerlegd. Ziet u?
Jan van Bakel, 17 april 2006
janvanbakel.nl
Reactie? Bericht: jan.van.bakel@gmail.com.
Terug naar boven
