Jan van Bakel



Neurofilosofie


Terug naar hoofdmenu
Vorige Entr'acte
Volgende Entr'acte
Archief Entr'actes

Wat ik graag wel eens zou willen weten is wat neurofilosofie is. Vroeger heb ik al eens geprobeerd de bedrijvigheid van een sportfilosoof te situeren binnen het menselijk bedrijf, maar dit is andere koek. Ja, zult u zeggen, neurofilosofie, dat moet je vragen aan Machiel Keestra, die heeft dat als beroep. Wat zeg ik - u dus - die verdient daarmee de kost aan de universiteit van Amsterdam. Zie maar de NRC (O&D 15) van paaszaterdag-paaszondag. Ik moet zeggen dat hij niet de eerste is die mij heeft wakkergemaakt. Eigenlijk begon het al met dat stukje over Filosofie is een reactie op de popcultuur in die krant een tijdje terug, waar iemand mij hogelijk verontrustte met een uitlating die de indruk wekte dat filosofie iets was (is) als wetenschap. Daar stond immers te lezen het volgende, en ik zal het maar letterlijk citeren: "Inzichten van oude denkers zijn allang door de wetenschap weerlegd maar laten wel zien hoe de mensen millennialang met dezelfde dilemma's hebben geworsteld" (Maarten Huygen, NRC 8-4-2006 O&D 17). Wat heeft dat ene te maken met het andere? Dat zowel hier als daar bij mij de indruk wordt gewekt dat de filosofie tot de wetenschap behoort. Kijk, het een of het ander. Ofwel de filosofie is een wetenschap, en dan moet je even zeggen welk deel van de waarneembare werkelijkheid haar object van onderzoek is, welke hypotheses over die werkelijkheid worden gemaakt en met welke empirische technieken die hypotheses worden getoetst, dat betekent al of niet verworpen. Ofwel het is geen wetenschap en dan is het uitgesloten dat welk van haar uitspraken ook ooit door een wetenschap - in de zojuist bedoelde en enig zinvolle zin - zal of kan worden weerlegd. En, om met Keestra te vervolgen: als hij zich wenst bezig te houden met wetenschap, wat natuurlijk voorlopig toch nog min of meer als wenselijk moet worden beschouwd aan een universiteit, wat doet hij dan in de filosofie? En wat bedoelt hij dan met de mensen zand in de ogen te strooien door zijn wijsbegeerte, die hij er natuurlijk best naast kan beoefenen, op hoogst aanvechtbare wijze te vermengen met zijn neurologie? Waardoor vanzelfsprekend zowel die wijsbegeerte als die wetenschap in het gedrang moet komen. Zoiets zou voor een slechte verstaander van zaken misschien passabel lijken, zelfs zonder dat de neiging opkomt om de voorstellingen eens grondig te willen doorzien, omdat hij opereert in een Instituut voor Interdisciplinaire studies. Interdisciplinair kan niet zijn tussen een discipline en iets anders, maar moet gaan over iets van minstens twee disciplines. En laat ik er ten overvloede - want het is al geïmpliceerd is het voorgaande - aan toevoegen: de wijsbegeerte kan niet in dezelfde zin als enige wetenschap een discipline genoemd worden. Een discipline volgt bepaalde wegen, patronen en werkwijzen en heeft betrekking op iets objectiefs. En dat kan van geen wijsbegeerte gezegd worden. Gaat de wijsbegeerte dan nergens over of hoort datgene waarover ze gaat niet tot de werkelijkheid? Het eerste zou ik niet wagen te stellen, want zij gaat minstens over het verschijnsel mens en over hoe de mens de duisternis die ligt over zijn eigen zijn en wezen zou kunnen verhelderen. Maar het tweede is zonder meer het geval. Wat de mens in de wijsbegeerte zou kunnen verhelderen over wat ik noemde is niet een deel of aspect van zijn waarneembare werkelijkheid maar eerder, typisch, de achtergrond van dat alles. Als wijsbegeerte geen metafysiek is, dan is zij ongestructureerd, ongefundeerd, ja zelfs oninteressant gepraat - gebazel moet je dan natuurlijk zeggen - over dingen die vragen om een serieuze wetenschappelijke benadering. Dan hoort ze tot de dingen die niet waarheid zijn uit zichzelf maar uit een boekje. Je kunt het navragen en controleren. Gewoon overbodige dingen dus, die eenmaal door de wetenschap zullen worden weerlegd. Ziet u?

Jan van Bakel, 17 april 2006

janvanbakel.nl

Reactie? Bericht: jan.van.bakel@gmail.com.

Terug naar boven