Terug naar hoofdmenu
Vorige Entr'acte
Volgende Entr'acte
Archief Entr'actes
Wie zou er niet in gepeins vervallen als hij denkt aan de mogelijke toekomst van de mensheid
in de aanstaande maanden of jaren waarin de Mexicaanse griep toeslaat?
Zou het mogelijk zijn dat de halve mensheid uitsterft? We zijn momenteel met zo'n kleine
7 miljard, met een jaarlijkse groei van 80 miljoen, zeggen ze.
Dus dat we (we?) met een kleine 4 miljard overblijven?
Dat is naar verhouding een grote terugval, groter dan ooit is voorgevallen misschien, maar we hebben
natuurlijk ook nooit zo'n "kleine" wereld gehad: alles ligt vlak bij alles. Het moet dus mogelijk zijn,
zeker als afdoende bestrijdingsmiddelen ontbreken. Valt er over zoiets
na te denken? Of iets zinnigs op te merken? Hoe erg zou dat zijn?
Zou het erg zijn? Mag je je afvragen of het erg zou zijn?
Ben je geen beest van een cynicus als je zo'n vraag opwerpt?
Als je zo'n vraag opwerpt moet je je realiseren dat "het erge"
altijd iets is dat door een of meer individuele mensen van dichtbij wordt ervaren.
Wat veraf gebeurt laat je wel schrikken en vooral grote getallen grijpen je even naar
de keel. Maar of er nou in Italië 150 of 1500 mensen bij een aardbeving omkomen,
dat maakt eigenlijk al weinig uit.
De mensen wie de dood in eigen persoon overkomt tellen bij de verzameling van de getroffenen
natuurlijk niet mee. Iemand die dood is is er gewoon niet meer en mocht die in de hemel
zijn dan is er van ellende al helemaal geen sprake meer. Erg is het voor mensen
die het sterven moeten aanzien om zich heen, en in angst en vreze moeten afwachten
wie het lot zal treffen. Henzelf misschien of iemand van hun dierbaren.
Eerlijkheidshalve moet je hierbij onder ogen zien dat zulke gevoelens midden in een
wereldwijde griepepidemie niet principieel verschillen van wat ieder verstandig mens
sowieso iedere dag en elk uur onder ogen moet zien. Angst voor de dood is altijd
even gegrond en altijd actueel als je even je verstand gebruikt.
Alleen de kans erop kan variëren. Bepaalt de grotere kans op sterven
dan het wezenlijke karakter van de schrikbarende dingen die we voor de boeg (kunnen) hebben?
Waarom zou het erger zijn dat er 3 miljard mensen sterven dan eentje?
(Tussen haakjes: ze gaan sowieso dood, al duurt dat misschien nog even).
Is de dood van een
goede vader ook minder erg als hij maar één kind heeft dan wanneer hij er bv. vier heeft?
Je mag bij een uitvaart toch niet zeggen: gelukkig dat hij maar één kind heeft?
Of: gelukkig dat er niemand om hem geeft? Hoor ik bij een slag onfatsoenlijke, onbehoorlijke,
ongevoelige, onbeschaafde mensen als zulke vragen bij mij opkomen?
Mensen gaan dood. Mensen die nog niet dood zijn kunnen bang zijn voor de dood. Als vrees erg is,
is de dood erg, want dood heeft (zolang hij er nog niet is) vrees ten gevolge. Je kunt dus zeggen,
niet alleen "zo lang er leven is is er hoop" maar evengoed "zolang er leven is is er vrees".
Ik zou denken dat het een zowel als het ander irrationeel is. Terug dus naar de kwestie van het grote
sterven dat ons bedreigt. Ik waag de gedachte: net zomin als het feit dat in
1919 de Spaanse griep de wereldbevolking heeft geteisterd, is het massale sterven dat ons thans
bedreigt in bijzondere mate erg te noemen. Geen verlies van een geliefde zal erger zijn
- of ook: minder erg - omdat er x andere overeenkomstige gebeurtenissen zijn.
Er zal door wat dan ook en voor wie dan ook geen zwaarder argument zijn voor verdriet en ellende
als er thans toch al is en altijd geweest is.
En - als het mag - nog een andere overweging lijkt zinvol. Zou het niet een belangrijke verlichting voor de
wereldgemeenschap zijn dat de helft van ons aantal met bijzondere spoed in mindering wordt
gebracht op de overbevolking? Wij die zo machtig zijn geworden, dat er bijna geen remmingen
meer zijn voor de beschamende roekeloosheid waarmee wij met de beperkte middelen van onze
planeet omspringen? Wij vinden dat er niets gaat boven ons, de mens. De aarde is er voor ons.
Wij gebruiken de aarde. Wij verbruiken de aarde. Wij kennen geen grenzen.
Het grote sterven alleen kan ons mores leren.
Jan van Bakel, 28 april 2009
janvanbakel.nl
Terug naar boven
Reactie? Bericht: jan.van.bakel@gmail.com.
